مورد
نامهاي ديگر : مورت ، آس ، آس بستاني ، زند ، عمار ، قنطوس ، مرسنين ، هدس ، حمبلاس ،قمام ، هبولاس
نام لاتين : Myrthe
خاصيت درماني : در هند برگهاي مورد به عنوان قابض مورد توجه است و براي ناراحتي هاي مغزي بخصوص صرع و براي سوء هاضمه و بيماريهاي معده و كبد تجويز مي شود .از دم كرده برگها به صورت غرغره و شست وشوي دهان در موارد برفك استفاده مي شود .ميوه آن بادشكن است و در موارد اسهالهاي ساده و اسهال خوني و براي بند آوردن خونروي از هر عضوي مفيد است . براي التيام زخمهاي داخلي و همچنين براي روماتيسم اثر نافع دارد .اسانس روغني برگهاي آن ضد عفوني كننده است . براي التيام زخمهاي داخلي و همچنين روماتيسم اثر نافع دارد .اسانس روغني برگهاي آن ضد عفوني كننده است و به صورت ماليدن در موارد روماتيسم تجويز مي شود .
مورد از نظر طبيعت ، معتدل يا مركب القوي مي باشد ولي در عين حال جز سرد آن غالب به جزء گرم است . دانه آن از نظر طعم گس ، كمي تلخ و كمي شيرين و لطيف است . از نظر خواص معتقدند كه اسانس مورد فرح آور و مقوي قلب است . اكتحال آن ديد چشم را افزايش مي دهد . رافع خفقان ، سردرد ، سرگيجه، درد چشم و گوش ودرد دندان مي باشد و براي التيام زخمهاي دهان مفيد است . ضماد برگ تازه آن بتنهايي و يا با سركه به پيشاني گذارده مي شود و براي قطع خونريزي از بيني نافع است و اگر بر سر گذارده شود براي خشك كردن زخمهاي سر نافع است اگر ضماد پخته آن با سركه بر سر انداخته شود ، براي رفع سردردهاي بلغمي و صفراوي مفيد است . ضماد برگ آن با روغن گل سرخ و زرده تخم مرغ ، سر گيجه حادث از ضربه شديد را تسكين مي دهد . ضماد برگ آن براي بواسير و ورم بيضه و نشستن در دم كرده برگ آن براي بيرون آمدگي مقعد مفيد است و اگر برگ آن را بكوبندو آب آن را به مقعد كه بيرون آمده باشد ، بمالند ، به جاي خود مي رود .
ضماد برگ آن محلل و باد شكن و مسكن ورمهاي گرم ، مخملك ، جراحتها ، داخس يا عقربك و زخمهاي كف دست و پا مي باشد . بوييدن برگ تازه آن مقوي دماغ است .قطره آب برگ آن در چشم براي تسكين درد چشم و تقويت آن نافع است و از آمدن چرك جلوگيري كرده و زخم چشم را التيام مي بخشد . مضمضه و غرغره با آب دم كرده آن مسكن دردهاي گرم دندان ، رافع سستي لثه ها و زخمهاي دهان است . خوردن تخم با دانه هاي رسيده آن به تنهايي و يا مخلوط با كاسني و همچنين خوردن رب تخم مورد ، مقوي معده است و براي سرفه و خونروي از سينه و دردهاي ريه نافع است .
خوردن دم كرده تخم آن و يا رب آن قاطع اسهالهاي مزمن است و اگر 100 گرم از آب برگ آن را با روغن كنجد مخلوط كرده و آن را بخورند مسهل قوي بلغم است . خوردن تخم آن براي سوزش مجراي ادرار و زخم مثانه و خوردن عصاري تخم آن مدر و قاعده آور است . ضماد ميوه پخته آن با سركه رقيق براي رفع سستي مفاصل مفيد است و ضماد ترياق مفيدي در مورد گزش عقرب است وعصاره تخم مورد براي رفع سستي نافع مي باشد .
ضماد برگ آن براي ضربه و كوفتگي و درد پاشنه مفيد است . اگر برگ كوبيده و پخته شده اين گياه را با زيره كرماني كوبيده و ساييده شده مخلوط كنند و هر دو را با زرده تخم مرغ و روغن گل سرخ نيم گرم مخلوط و روي كرباس آب نديده اي بكشند و به كمر بجسبانند براي كوفتگي ، ضربه ، درد و سستي اعضا بسيار نافع است .استفاده از گرد برگ آن براي رفع بد بويي زير بغل و كنج ران مفيد است .
مورد براي سر دردهاي گرم و زكام مضر است و زياده روي در بوييدن آن موجب بيخوابي مي شود . علاج آن زنبق وگل بنفشه تازه است .
سابقاً در فرانسه از تقطير گل و برگ مورد عرقگيري مي كردند و به نام عرق فرشته يا آب فرشته معروف بود كه به عنوان آشاميدني قابض در ناراحتي هاي مختلف از آن استفاده مي كردند .مقدار خوراك از جرم برگ تا 12 گرم و از عصاره آن تا 100 گرم است و جانشين آن از نظر خواص دارويي به طور مطلق برگ توت است .
در مورد برونشيت 5% گرم اسانس برگ قبل از هر غذا خورده مي شود .
تركيبات :
برگ مورد داراي اسانس روغني فرار است كه شامل ميرتي نيل استات ، ميرتنول، و سينئول مي باشد . در شاخه هاي تازه مورد 45% -34% درصد ، در شاخه هاي خشك مورد 59% - 49% درصد و در برگهاي خشك مورد 1/1-57% درصد اسانس پر ارزشي وجود دارد .
اسانس مورد داراي خاصيت ضد باكتري در مقابل ميكروارگانيسم هاي گرام مثبت حتي در محلولهاي غليظ آن نيز بي اثر است . مقدار اسانس در برگهاي تازه مورد حدود 293% درصد مي باشد .
ميوه مورد داراي تانن ، اسانس ، رزين ، كمي از قندها ، اسيدهاي آلي و... است . در گال مورد مقدار قابل ملاحظه اي تانن وجود دارد .دانه مورد داراي چربي است كه شامل اولئين ، لينولئين ، ميريستين و پالميتين مي باشد .
اشكال دارويي : برگ ، ميوه ، گل روي ساقه
مشخصات :
مورد درختچه است هميشه سبز و ناخزان ، به بلندي حدود3 متر . برگهاي آن متقابل ، بيضي ، نوك تيز ، كامل ، چرمي ، براق به رنگ سبز تيره بسيار زيبا و معطر كه طول هر برگ 5-5/2 سانتي متر است . گلهاي آن منفرد و به رنگ سفيد پا يك دار و درشت تا به قطر 2 سانتي متر كه در تابستان ظاهر مي شود و خوشبو مي باشد . ميوه مورد نيلي رنگ متمايل به سياه و ابعاد آن در حدود يك نخود و طعم آن گس است . روي ساقه هاي مورد برجستگي هايي به نام گال وجود دارد كه از نظر مقدار تانن زيادي كه دارد مورد توجه است .
مورد در مناطق نيم مرطوب با آب و هواي معتدل متمايل به گرم مي رويد . بومي اروپاي جنوبي و آسيا مي باشد . در هند مي رويد . در ايران در مناطق نيم مرطوب لرستان در سپيد دشت ، خرم آباد ، شهبازان ، بختياري ، دره خراسان ، در فارس در اطراف درياچه مهارلو ، در كرمان در ارتفاعات بين كرمان و بندر عباس ، در بلوچستان در تنگه سرحه ، در كوير مركزي در خور ، عقدا ، اصفهان ، ريزد و در رودبار در هرزويل به طور خودرو ديده مي شود . واريته اي از مورد به نام مورد برگ ريز كه نام علمي آن Var microphylla Hort.myrtus connunis L.  مي باشد . در بعضي از باغهاي شمال ايران به صورت گياه زينتي كاشته مي شود .
تكثير مورد از طريق كاشت بذر و خوابانيدن و قلمه آن انجام مي شود .معمولاً چون از طريق كشت بذر مشكل و كار دقيق و سختي است ، باغبانها از طريق خوابانيدن شاخه اي از آن و يا قلمه زدن آن را زياد مي كنند ، از طريق پيوند نيز تكثير مي شود . قلمه آن اگر از ساقه هاي مسن و قسمت پايين ساقه ، نزديك ريشه گرفته شود ، در بهار كاشته مي شود .ولي اگر از ساقه هاي جوان نيمه سبز براي قلمه زدن استفاده شود ، در خرداد و تير قلمه را تهيه و همان وقت زير شاسي مي كارند . معمول است كه درختچه مورد را با ارقام زينتي بر گل پيوند مي نمايند و در شرايط اقليمي مناسب وطن مورد ، پيوند آن درهواي آزاد انجام مي شود .
نام علمي : Myrtus communis L. از خانواده Myrtaceae